Çocuklar Için Saglikli Beslenme Önerileri
Bir ülkenin sosyal ve ekonomik yönden beklenen uygarlik seviyesine ulasabilmesi ancak bedensel ve zihinsel yönden güçlü, saglikli ve yetenekli bireylerin varligina baglidir. Ülkemiz nüfusunun çogunlugunu olusturan çocuklarimizin da gelecekte saglikli ve üretken bireyler olmasi yeterli ve dengeli beslenmeleri ve hareketli bir yasam sürmeleri ile mümkündür.
Çocugun kisiligi özellikle okul öncesi dönemde sekillenmekte, yetiskinlik çagindaki davranislari üzerinde etkili olacak aliskanliklarin edinilmesi bu yillara dayanmaktadir. Çocukluk çaginda kazanilan saglikli beslenme aliskanliklari hayatin sonraki dönemlerini etkileyerek ileriki yaslarda ortaya çikabilecek sorunlari önlemede önemli rol oynamaktadir. Saglikli beslenme çocugun bedensel, sosyal ve duygusal gelisimi üzerinde önemli bir rol oynamaktadir.
Yapilan çalismalarda, yetersiz ve dengesiz beslenen ögrencilerin dikkat sürelerinin kisaldigi, algilamalarinin azaldigi, ögrenmede güçlük ve davranis bozukluklari çektikleri, okulda devamsizlik sürelerinin uzadigi ve okul basarilarinin düsük oldugu ortaya konmustur.
Gelecegin teminati çocuklarimizin daha saglikli, üretken ve basarili olmalarinda saglikli beslenmeleri kadar hareketli bir yasam sürmeleri de çok önemlidir. Çocugun bu dönemde düzenli olarak yaptigi spor etkinlikleri, saglikli bir fizik yapinin gelismesini saglarken; ileriki dönemde, saglikli beslenme ile birlikte birçok kronik hastaligin olusma riskini de azaltmaktadir.
"Bugünün küçükleri yarinin büyükleridir" diyerek çocuklara verdigi önemi dile getiren büyük önderimiz Atatürk, 23 Nisan'i çocuklara armagan etmistir. Bu dünyada kutlanan ilk çocuk bayramidir. 23 Nisan sadece Türk çocuklarinin bayrami olmaktan çikmis, dünya çocuklarinin da önemli bir günü haline gelmistir. Bizde tüm çocuklarin 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramini kutlar onlara daha saglikli ve daha mutlu bir gelecek dileriz.
Çocuklarin saglikli, aktif ve daha üretken bir yasam sürmeleri için saglikli beslenme ve yasam önerileri asagida özetlenmistir.
Çocuklara Yönelik Saglikli Beslenme ve Yasam Önerileri
Çocuklarin saglikli beslenmesi için dört besin grubunda bulunan besinlerden yeterli miktarlarda ve dengeli bir sekilde tüketmeleri gerekmektedir. Süt grubunda yer alan süt, yogurt, et grubunda yer alan et, tavuk, yumurta, kuru baklagiller, sebze ve meyve grubu ve tahil grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb. besinlerin her ögünde yeterli miktarlarda tüketilmesine dikkat edilmelidir. Çocuklarin özellikle kemik ve dis gelisimi için günde imkânlar dâhilinde 2–3 su bardagi kadar süt veya yogurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmelerine özen gösterilmelidir. Ayrica, hastaliklara karsi daha dirençli olmalari ve saglikli büyüme ve gelismeleri için her gün en az 5 porsiyon taze sebze veya meyve tüketmeleri önerilmektedir.
Ögrenciler için en önemli ögün kahvaltidir. Bütün gece süren açliktan sonra, vücudumuz ve beynimiz güne baslamak için enerjiye gereksinim duymaktadir. Kahvalti yapilmadigi takdirde, dikkat daginikligi, yorgunluk, bas agrisi ve zihinsel performansta azalma olmaktadir. Bu nedenle, güne yeterli ve dengeli yapilan bir kahvalti ile baslamak ögrencilerin okul basarisinin artmasinda son derece önemlidir. Çocuklarin her sabah düzenli olarak kahvalti yapma aliskanligi kazanmalarina özen gösterilmelidir. Peynir, taze meyve veya meyve sulari, birkaç dilim ekmek, 1 bardak süt çocuklar için kahvaltida yeterlidir. Özellikle kaliteli protein ve zengin vitamin ve mineral içeriginden dolayi haslanmis yumurtanin siklikla tüketilmesi önerilmektedir.
Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansin en üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana ögünlerin tüketilmesi ile mümkündür. Bu nedenle, ögün atlanmamalidir. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2 ara ögünde alinmasi en uygun olanidir.
Açikta satilan besinler, yeterince güvenilir ve temiz degildir. Ayrica, uygun kosullarda muhafaza edilmedikleri için çabuk bozulma riski tasirlar. Bu nedenle, özellikle okul çevresinde açikta satilan besinlerin kesinlikle satin alinmamasi gerekmektedir.
Çocuklarin okul kantinleri, büfe gibi yerlerden satin aldiklari besinlerin seçiminde de dikkatli olmalari gerekmektedir. Süt, ayran gibi ambalajli besinleri satin alirken etiket bilgisinde Tarim ve Köy isleri Bakanligindan üretim izninin bulunmasina ve son kullanim tarihinin geçmemis olmasina, ambalajsiz satilan tost, simit, pogaça gibi yiyeceklerin de temiz ve güvenilir sekilde hazirlanmis olmasina dikkat edilmelidir.
Beslenme çantasi ve su mataralarinin her gün temizlenmesine özen gösterilmelidir.
Çocuklar, tuvalet ve umumi kullanima açik çesme sularindan su içmemeleri konusunda uyarilmali, güvenilir içme suyu tüketmeleri saglanmalidir.
Ögle yemegi okulda yeniliyorsa Saglik Bakanliginin hazirladigi menü modelleri örnek alinmalidir.
Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalisirken açlik hissedildiginde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örnegin, seker ve sekerli besinler, cips vb. yagli ve tuzlu besinler veya gazli içecekler yerine süt, yogurt, sütlü tatlilar, ekmek arasi peynir, taze sikilmis meyve sulari, kuru yemislerin ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi daha yararlidir.
Çocuklara sigarasiz bir ortam saglamak, onlarin yaninda sigara içmekten kaçinmak ve en azindan yasadiklari ev ortamini "sigara içilmez" bir yer haline getirmek çocuklarin sagligini korumak açisindan son derece önemlidir.
Vücudun düzenli çalismasi, tüketilen besinlerin vücuda yararliliginin artirilmasi, çocuklarin fiziksel, zihinsel ve duygusal gelisimlerine olumlu katki saglamalari açisindan fiziksel aktivitenin artirilmasina da önem verilmelidir. Bu nedenle, uzun süreli televizyon seyretme, bilgisayar kullanimindan kaçinilmali, çocuklarin gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafindan sevdikleri herhangi bir spor dali ile ilgilenmeleri tesvik edilmelidir.
Saglikli yasam için çocuklara el yikama ve dis firçalama aliskanliginin kazandirilmasi çok önemlidir. Kirli eller, basit bir soguk alginligindan ölümcül hastane enfeksiyonlarina kadar pek çok hastaligin nedeni olabilmektedir. Bu nedenle çocuklara, özellikle yemek yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten, disarida oyun oynadiktan sonra, disaridan eve gelince ellerini, ilik akan su altinda sabun ile iyice ovusturarak yikamalari konusunda aliskanlik kazandirilmasi gerekmektedir.